Ertesi Gün Hapı İle İlgili Merak Edilenler ve Bilinmesi Gerekenler

Son zaman kürtaj konusu ile ilgili tartışmalar sonucunda ertesi gün hapı‘nın kullanımı giderek yaygınlaşmakta ve bu konuda bize gelen sorular da artmaktadır.

Son 30 yıl içerisinde yapılan çalışmalar ışığında acil kontrasepsiyon; istenmeyen gebeliğin engellenmesi için ikinci bir şans tanıyan, etkili ve güvenilir bir teknik olduğu kabul edilmiştir.

İlacın etki etme mekanizmasını ve neden ilk 72 saatte kullanılması gerektiğini daha basit anlayabilmek için döllenme ve rahime yerleşme basamaklarını yenidendan hatırlamakta yarar vardır.

Yumurta sperm tarafından fallop tüpünde döllenir ve döllenmiş yumurta (Zigot) oluşur. Döllenmiş yumurta aşağı yukarı olarak 3 günlük bir seyahatten sonra rahime ulaşır. Rahime önce yapışır ve sonra rahime yerleşir. Bu olaya implantasyon adı verilir. Bu olay döllenmeden sonra 4. günde gerçekleşir.

Ertesi gün hapı yumurtlama zamanından önce kullanılırsa yumurtlamayı önleyerek, yumurtlamadan sonra kullanılırsa implantasyon ( rahime yerleşme) engelleyerek korunma sağlar. Ancak rahime implantasyon gerçekleştiyse yararı yoktur. Ayrıca sperm hareketini ve rahim ağzındaki mukusun yapısını değiştirerek gebelik oluşumunu engeller.

Döllenme sonrası rahime yerleşme 3. günde olduğu için en geç 72 saat içinde içilmelidir. İçilen ilacında kanda etkin düzeye ulaşması da belli bir zaman aldığı mümkün olduğu kadar erken içilmelidir. İlk 12 saat ilacın en etkin olduğu zamandır.

Ertesi Gün Hapı Neden ilk 72 saatte kullanılırlar?

Klinik çalışmalar Norlevo’nun ortalama % 85 gebeliği önlediğini göstermiştir. İlişkiden sonra geçen zamana bağlı olarak aktivite azalır. (24 saatte % 95, 24-48 saatte % 85, 48-72 saatte % 58), 72 saatten sonraki aktivite bilinmemektedir.

Ertesi gün hapı gebelik oluştuktan sonra katiyen etkili değildir. Yani mevcut oluşmuş gebelik üzerinde düşük yaptırıcı etkisi yoktur.

Ertesi gün hapı sürekli bir doğum kontrol tekniği olarak görülmemelidir. Acil kontrasepsiyonun amacı yalnızca kaza sonucu olan hamilelik olasılığının ortadan kaldırılmasıdır. Bu nedenle ayda yalnızca bir kez kullanılmalıdır. Çünkü kısa süre içinde yeniden yeniden kullanılması durumundahem etkisi azalır hem de ağır yan etkiler ortaya çıkabilir.

Ayrıca acil kontrasepsiyon belli durumlarda uygulanması gereken bir teknikdir ve hekime danışılarak uygulanmalıdır.

Ertesi Gün Hapı Kullanım biçimi nasıldır?

Ertesi gün hapındaki iki hap aynı anda alınır. Maksimal plazma konsantrasyonları aşağı yukarı 40 nmol /litre olup bu konsantrasyonlara 3 saatte ulaşılır. Bu nedenle ilaç alımı sonrasındaki 3 saat içerisinde kusma ya da ishal oluşurse ertesi gün hapı alımı yenidenlanmalıdır.

Hapının koruma sağladığı anlaşılır mi?

Hapın işe yarayıp yaramadığını gösteren tek bulgu adetin zamanında gelmesidir. Hapın hemen sonrasında olan kanama ilacın yan etkisi ile oluşabilir. Ama bu lekelenme tarzı kanama da net olarak işe yaradığının bir bulgusu değildir.

Eğer ertesi gün hapını doğru biçimde kullanıldıysa ve sonrasında adet beklenen tarihte, her zamanki gibi (kanamanızın miktarı, rengi, kıvamı, vs. bakımından) gerçekleştiyse; ertesi gün hapının gebeliği engellemede etkin olduğu söylenebilir.

Ancak yaşanan gerilimden ya da hapın yarattığı hormonal dengesizlikten kaynaklı adet gecikebilir. Adetin geciktiği durumlarda kesinlikle gebelik testi yapılmalıdır.

Ertesi Gün Hapının Yan etkileri nelerdir?

En sık görülen yan etkiler;

· Bulantı-kusma;

· Karın ağrısı;

· Baş ağrısı, baş dönmesi;

· Halsizlik;

· Meme hassasiyeti

· Vajinal kanamadır.

Şikâyetler ilacın alınmasını takiben 48 saatte kaybolur. İlaç alındıktan sonrasındaki 3 saat içerisinde kusma ya da ishal oluşursa ertesi gün hapı alımı yenidenlanmalıdır.

Ertesi gün hapı kullanımı sonrası görülen vajinal kanama ilacın bir yan etkisidir. Her bayanda görülmemekle beraber görülmesi de gerekli değildir. Ertesi gün hapı kullanımı sonrası kanama olmaması ilacın gebelik önleyici etkisini etkilemez. Kanama, ilacın etkinliğinden bağımsız bir yan etkisidir.

Adetin döngüsünün erken döneminde ilaç alan kadınlarda adet kanaması genelde erken başlamaktadır, döngünün ortasında ilaç alınması halinde kanama erken ya da zamanında olmaktadır. Adet döngüsünün geç zamanlarında ilaç alınması halinde ise adet genelde normal zamanında başlamaktadır. Genel olarak bakıldığında hastaların üçte birinde adet erken başlamaktadır.

Ertesi gün hapının gebelik üzerine etkisi

Eğer hasta ilaca rağmen gebe kalırsa bu ilaçların bebek üzerinde önemli bir etkisi yoktur. Yüksek doz oral kontraseptiflerle yapılan çalışmalar gebelik erken döneminde kısa süreli kullanımın anne ve fetüse bir zarar vermediğini gösterilmiştir.

Ertesi gün hapının emzirme döneminde etkisi

İlaç içindeki etkin maddeler anne sütü ile bebeğe geçer. Bu nedenle annenin bebeğini acil kontraseptifi almadan önce emzirmesi ve sonraki 6 saat boyunca sütünü sağıp atarak, bebeğine mama vermesi tavsiye edilmektedir.

Acil Kontrasepsiyonda Uyarı İşaretleri:

Ertesi gün hapı kullanan şahısta aşağıdaki durumlar oluşursa kliniğe gelmesi söylenmelidir.

1-Adet gecikmesi halinde (gebelik olasılığı artar)

2-Adetin beklenenden daha az miktarda olması veya daha kısa sürmesi halinde (gebelik olasılığı artar)

3- Alt karın veya kasıklarda şiddetli ağrı olursa (dış gebelik olasılığı artar)

4-Akıntı, idrar yaparken yanma gibi cinsel yolla bulaşan hastalık semptomları varlığında kesinlikle muayene olunmalıdır.

Özetlersek;

1- Ertesi gün haplarında koruma başarısı ilk 12 saate %95 iken 72 saatte %58 civarındadır.

2-Doğum kontrol hapı kullananlarda 2 ya da daha çok hap unutulması halinde bu ilaçlardan faydalanılabilir.

3-Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu değildir.

4- Kullanımdan sonra yeni bir korunmasız ilişki veya kontraseptif teknik hatası olursa ikinciye korumaz.

5-. İlaç alındıktan sonrasındaki 3 saat içerisinde kusma ya da ishal oluşursa ertesi gün hapı alımı tekrarlanmalıdır.

6-Ertesi gün hapı kullanımı sonrası kanama olmaması ilacın gebelik önleyici etkisini etkilemez. Kanama, ilacın etkinliğinden bağımsız bir yan etkisidir.